SÜRESİ DOLAN (MİADİ GEÇMİŞ) İLAÇLARIN DEĞERLEMESİ, GİDERLEŞTİRİLMESİ VE MUHASEBE KAYITLARI

 

                                                                                                          İsmail Hakkı Güneş

İKÜ. İkt. İda. Bil. Fak. Öğr. Gör.

 

1. GİRİŞ

 

Bu  çalışmamızın amacı; serbest eczacıların (Eczanelerin) kanayan yarası miadi geçmiş ilaçların değerlemesi, muhasebe kayıtları ve giderleştirilmesi ile stoktan düşülerek vergi matrahından indirilmesi konusunda bilgi vermektir.

 

2. DEĞERLEME

 

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 258. maddesinde “Değerleme, Vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tesbitidir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Değerlemede amaç; zaman geçmesi, teknoloji değişmesi, ekonomik olaylar, bozulma ve benzeri nedenlerle iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelen değişiklikleri dikkate almak suretiyle bunların belli bir tarihteki (değerleme günündeki) gerçek bedellerini vergilemede esas almaktır. Değerlemede esas; iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları kıymetler esas alınır. (VUK Md. 259) 1).

 

Çalışmamız iktisadi kıymetlerin tamamının değerlemesi hususlarını incelemek değil giriş bölümünde de belirttiğimiz üzere kıymeti düşen mallar üzerinde bilgi vermektir. Kıymeti Düşen Mallar Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesinde düzenlenmiştir. “Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia............................................. emsal bedeli ile değerlenir.”

 

3. MUHASEBE KAYITLARI

 

26.12.1992 tarihli Resmi Gazete’nin 21447 sayısında yayımlanarak 1994 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Tekdüzen Hesap Çerçevesi ve Hesap Planında belirtildiği üzere

 

158- STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

 

Bu hesap, yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedeniyle stokların fiziki ve ekonomik değerlerine önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere karşılıkların izlendiği hesaptır.

 

ÖRNEK UYGULAMA:

 

Güneş eczanesinin miadı geçmiş ilaçlarının toplamının 28.02.2002’de 5.000.000.000.-TL olduğunu varsayalım Güneş eczanesinin muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde oluşacaktır.

 

 

.................................................................28/02/2002.................................................................

 

157 DİĞER STOKLAR                                           5.000.000.000.-

            157.01 Miadı Geçmiş Mallar

                        153 TİCARİ MALLAR                                                        5.000.000.000.-

                                   153.01 İlaçlar

 

Bu safhadan sonra ilaçların dökümü ve listesi yapılarak Vergi İdareleri nezdinde bulanan takdir komisyonlarına başvurulur. Takdir komisyonu kararından sonra ise aşağıdaki kayıt yapılarak giderleştirilir.

 

 

.................................................................10/02/2002.................................................................

 

654- KARŞILIK GİDERLERİ                                5.000.000.000.-

            654.01 Miadi Geçmiş İlaçlar

                        157- DİĞER STOKLAR

.                                  157.01- Miadi Geçmiş İlaçlar                                  5.000.000.000.-

 

............. tarih ve ............ sayılı takdir komisyonu kararıyla miadı geçmiş ilaçların karşılık giderleri

 

 

4. SONUÇ

 

Miadı dolmuş ilaçlar konusu eczanelerin kanayan yarasıdır. Bu konunun titizlikle takip edilmesi eczanelerin bu tutarları giderleştirmeleri ve vergi matrahlarından indirmeleri için önemlidir. Diğer bir konu ise miadı geçmiş ilaçların rastgele imha edilmelerin önlenmesine yönelik uygulamaların sağlanması olmalıdır ki hem çevre hem de ekonomiye geri kazandırılabilirlik açısından kaynakların gereksiz yere kullanımları ve başka kaynakların yok olması ortadan kaldırılmalıdır. Bu konuda Sağlık Bakanlığı, meslek odaları ve yerel yönetimlerin yapacağı işbirliği ve koordinasyon son derece önemlidir. Bununla beraber ilaçların gelişigüzel imha edilmesi önlenmiş, gereksiz ve bilinçsiz atıkla çevre kirletilmemiş ve ekonomik kaynakların tüketilmesi önlenmiş olacaktır.

 

 

NOT:

Örneğimiz Bilanço esasına göre defter tutan eczaneler için verilmiştir. İşletme defterine tabi eczanelerin ise takdir komisyonu kararıyla tutarı direkt gider olarak kayıt altına alacaklardır.

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR

 

Mehmet Altındağ; “Vergi ve Revizyon Rehberi”, Yaklaşım Yayınları, Eylül 2002

İsmail Hakkı Güneş; “Anonim Şirketlerde Tasfiye ve Tekdüzen Hesap Planı Uygulaması”^

                                  Tesmer yayınları Yayın No:21 Ankara, 1999

 

Vergi Usul Kanunu

Muhasebe uygulama Genel Tebliğleri